Karolina
Moderator
Dołączył: 26 Lip 2006
Posty: 107
Przeczytał: 0 tematów
Ostrzeżeń: 0/5
|
 Wysłany: Czw 17:02, 27 Lip 2006 Temat postu: Historia |
|
|
Piastowie
W IX-X w. na ziemiach pol. istniało kilka wczesnopaństwowych organizacji terytorialnych, spośród których największe znaczenie osiągnęli Wiślanie wokół Krakowa i Polanie wokół Gniezna. Ci ostatni w X w. zdołali zjednoczyć większość plemion zamieszkujących te ziemie i stworzyć państwo pod dziedziczną władzą Piastów. Pierwszy historycznie książę Polski, Mieszko I, przyjął w 966 roku z Czech chrzest i rozpoczął proces chrystianizacji kraju. W trakcie swoich rządów opanował środkowe i podporządkował sobie zachodnie Pomorze, przyłączył Śląsk i Małopolskę z Krakowem. Politykę konsolidacji i centralizacji państwa oraz dalszej ekspansji terytorialnej (zajęcie Milska i Łużyc, przyłączenie Grodów Czerwieńskich) kontynuował Bolesław I Chrobry. W rezultacie zjazdu z cesarzem Ottonem III w Gnieźnie 1000 uzyskał potwierdzenie swej pełnej suwerenności, powstała też niezależna od Niemiec metropolia kościelna w Gnieźnie, z biskupstwami w Poznaniu, Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu; jego panowanie uwieńczyła koronacja w 1025 roku. Po śmierci Bolesława nastąpił okres dezorganizacji wewnętrznej, interwencji sąsiadów i utraty niezależności od Niemiec. Stabilizację kraju przywrócił w latach 1047-50 Kazimierz I Odnowiciel, wówczas też stolicą państwa został Kraków. Do dalszego wzmocnienia Polski doprowadził Bolesław II Śmiały, a jej międzynarodową pozycję ugruntowała koronacja w 1076 roku. Opozycja wewnętrzna zmusiła jednak króla do opuszczenia kraju (po egzekucji biskupa krakowskiego Stanisława). Nastąpił ponowny okres osłabienia wewnętrznego kraju, przerwany rządami Bolesława III Krzywoustego, który w 1109 roku odparł niemiecką interwencję zbrojną, a następnie opanował Pomorze Gdańskie i ziemię lubuską oraz narzucił zwierzchność Pomorzu Zachodniemu. Po jego śmierci Polska weszła w ponad 150-letni okres rozbicia dzielnicowego. Początkowo władzę w poszczególnych dzielnicach sprawowało, na zasadach określonych testamentem Bolesława Krzywoustego, 4 jego synów, jednak stopniowo poszczególne księstwa korzystały z coraz większej samodzielności politycznej (przez cały ten okres utrzymało się jednak decydujące znaczenie księcia rządzącego w Krakowie), a w wyniku dalszych podziałów dynastycznych ich liczba rosła, szczególnie na Śląsku, Kujawach i Mazowszu; Małopolska i Wielkopolska okresowo tylko ulegały dalszym podziałom. Utrzymująca się jedność kośc. prowincji, tradycja dawnego Królestwa oraz zacieśniające się związki gospodarcze poszczególnych części kraju sprzyjały tendencjom zjednoczeniowym. Pierwsze takie próby podjęli u schyłku XIII w. Henryk IV Probus i Przemysł II (koronacja 1295 r.), jednak dopiero Władysławowi I Łokietkowi udało się - po krótkim okresie rządów czeskich Przemyślidów na przełomie XIII i XIV w. - zjednoczyć znaczną część kraju (ok. 106 tys. km2) i koronować się w 1320 r. Odrodzone państwo polskie stanęło wobec wrogiego sobie sojuszu czesko-krzyżackiego; od 1327 r. Czechy stopniowo uzależniały od siebie piastowskie księstwa śląskie, Krzyżacy zaś zagarnęli Kujawy (wojny polsko-krzyżackie). Pełnej konsolidacji państwa dokonał Kazimierz III Wielki, znacznie rozszerzając granice państwa na pd.-wsch. (ok. 170 tys. km2; wraz z lennami ok. 240 tys. km2 i ok. 2 mln ludności), doprowadzając je do stabilizacji wewnętrznej, rozwoju gospodarczego i wzrostu znaczenia międzynarodowego. Na mocy układów z węgierskimi Andegawenami po śmierci (1370 r.) ostatniego króla - Piasta nastąpiły rządy Ludwika Węgierskiego. W 1384 r. władzę objęła jego córka Jadwiga, która w wyniku układu w Krewie (1385 r.) poślubiła wielkiego księcia litewskiego Jagiełłę, co zapoczątkowało unię polsko-litewską i panowanie w Polsce dynastii Jagiellonów. Patrymonialny charakter państwa we wczesnym Średniowieczu stopniowo ulegał ewolucji wraz ze wzrostem znaczenia możnych, uzyskujących coraz liczniejsze przywileje jednostkowe i ziemskie. Najznaczniejsi spośród nich, związani komesami, sprawowali urzędy państwowe i zarząd grodów. Ludność dzieliła się na wiele grup, zróżnicowanych pod względem pozycji społecznej. Znaczna jej część świadczyła rozmaite powinności wobec księcia i jego administracji (ludność służebna). Możni i Kościół otrzymywali od księcia ziemię wraz z chłopami, którzy stawali się ich poddanymi, coraz bardziej uzależnionymi od właściciela ziemskiego po otrzymaniu przez niego immunitetu. Chłopi świadczyli czynsze, niekiedy niewielkie robocizny, wolność osobistą i prawo do własności ziemskiej zachowali wojowie, zobowiązani do służby wojskowej. Wokół grodów od X w. rozwijały się podgrodzia - osady typu miejskiego, zamieszkiwane przez rolników, ale także coraz liczniej przez rzemieślników i kupców. Rozwijająca się od XIII w. kolonizacja na prawie niemieckim oraz recepcja tego prawa niosły ze sobą swobody osadnicze, samorząd wiejski, nowe regulacje prawne, także przebudowę prawną i terytorialną miast. W XIII i XIV w. z warstwy wojów uformowała się jako "stan rycerski" szlachta, stopniowo zbliżając się do możnowładztwa i z czasem tworząc z nim wspólny stan. Znaczny napływ obcej ludności w XIII w. oraz przesunięcie granic na wschodzie w XIV w. doprowadziły do przekształcenia Polski w państwo niejednolite etnicznie. Na wschodzie państwa liczebnie dominowała ludność rus., wśród przybyszów główną rolę odgrywali Niemcy - chłopi osadzani na wsi zwłaszcza na Śląsku i Pomorzu, mniej licznie w Wielkopolsce oraz mieszczanie w dużych miastach. W wielu z nich dominującą grupę patrycjuszy; coraz większą rolę odgrywali w miastach Żydzi.
Post został pochwalony 0 razy
|
|
